Als Almere groeit moet kunst ook meegroeien, vindt Denise de Boer, kwartiermaker en projectdirecteur van het toekomstig Kunstmuseum. Om dat te laten gebeuren moeten er initiatieven van bovenaf zijn én van onderaf. Daarnaast moeten er creatieve ideeën zijn voor de toekomst én ideeën uit de geschiedenis van de nog jonge stad. En daar hoort ook een onderdompeling in kunst bij, in een Flevolands museum.
Nederland kan zich eindelijk weer klaarmaken voor paradepaardje PAN Amsterdam. Directeur Mark Grol wil gewoon de beste bezoekers hebben aan wie hij alles kan bieden: “Mooie kunst, wat eten, inhoud, weer andere mensen zien… PAN is een sociaal evenement en je ziet er de beste kunst die Nederland te bieden heeft. Negen dagen lang.” COLLECT vroeg handelaars als Hein Klaver, Anna Laméris en Arnold Ligthart om hun mooiste stuk voor te stellen.
Dit jaar zagen we een digitaal marktsegment een hoge vlucht nemen: dat van de NFT’s (Non Fungible Tokens). De reacties in de kunstwereld liepen uiteen, van verbijstering tot enthousiasme. Voor de oude, eerder vastgeroeste garde, was de schok des te groter toen zelfs traditionele marktspelers zoals Christie’s en Sotheby’s, Art Basel en recentelijk ook het British Museum in Londen en de Hermitage in Sint-Petersburg een graantje wilden meepikken van de indrukwekkende veilingresultaten die tegenwoordig met die nieuwe technologie worden behaald. Wat te denken van die trend? Hoe ver zal de bal rollen?
De canapé is het resultaat van een langzame evolutie. Al vrij vroeg waren er uiteenlopende modellen van. Deze klassieker in onze salons is traditiegetrouw een lang meubel met vier, zes, soms zelfs acht poten, een rugleuning en zijleuningen. Hij biedt plaats aan verschillende personen. Verrassend genoeg heeft de canapé zijn ontstaan te danken aan … de mug. Het Franse leenwoord gaat via het Latijnse canapeum (rustbed) terug op het Griekse konopion (bed met muskietennet), afgeleid van het Griekse konops (mug). COLLECT selecteerde de mooiste exemplaren van de afgelopen eeuwen.
Minder bekend dan porselein, maar minstens zo verfijnd. Chinees zilver werd tussen 1780 en 1940 gemaakt en – voornamelijk – naar het Westen verscheept. Onder meer in het Verenigd Koninkrijk vond dit exportzilver een dankbare afzetmarkt. COLLECT wijst beginnende verzamelaars de weg, met de hulp van expert en handelaar Alexander Pushkin. “Het eerste object dat een beginnende verzamelaar van Chinees zilver zou moeten kopen? Een boek.”
Het werk van Suzanne Jongmans is met recht interdisciplinair te noemen; ze is
tegelijkertijd coupeuse, beeldhouwer, kostuumontwerper, fotograaf en zeer bedreven in Photoshop. In het schilderachtige noorderlicht in het ruime atelier hangen jurken in piepschuimplastic en paspoppen met verfijnde kleding. In de hoek een computer waarachter ze haar beelden bewerkt
Wat als het talent van een jong meisje wordt ontdekt en er in wordt geïnvesteerd? Wat als ze dankzij haar commercieel inzicht zou uitgroeien tot een levende legende? Al van kinds af aan liep Clarice Cliff na schooltijd rond in de vele keramiekfabrieken in haar woonplaats Tunstall. Niet alleen haar ouders maar ook de directeur van de fabriek waar ze later werd tewerkgesteld merkten haar talent op. Al snel zou ze uitgroeien tot een succesvolle kunstenaar en zakenvrouw. Het leven van Clarice Cliff was zo opmerkelijk dat er deze maand een film over haar leven verschijnt.
De Duitser Helmut Newton (1920-2004) was een icoon van de Amerikaanse fotografie, gespecialiseerd in mode en portretten. Zijn onnavolgbare stijl ontstond in de jaren 1960, in Parijs, waar hij werkte voor toonaangevende modebladen, zoals Vogue. Hij aarzelde niet de modellen uit de traditionele fotostudio te halen en ze te laten poseren op straat, in een even krachtige als sensuele mise-en-scène. Dat was het handelsmerk van deze fotograaf: de traditionele manieren om mensen in beeld te brengen voortdurend in vraag stellen. Tot aan het einde van zijn leven zou hij de grenzen van het traditionele, vaak conformistische vak blijven verleggen.
“Ik heb de leukste baan van de stad”, zegt Ina Klaassen (°1969), directeur van Museum Boijmans Van Beuningen. Ze zit aan haar bureau en kijkt weids uit over de Maas, over de Erasmusbrug, aan de horizon de rode Willemsbrug. De kantoren van het museum bevinden zich tegenwoordig niet meer aan het Museumpark, maar in zakelijke kantoorgebouwen aan de voet van de grootste toren van de Benelux, de Zalmhaventoren. “Die toren is in twee jaar neergezet. Het ontwikkelen van een nieuw museum is wat ingrijpender”, lacht de museumdirecteur. Het nieuwe Boijmans Van Beuningen moet er in 2028 zijn.
Al sinds vele eeuwen wordt met inkt geschreven, met behulp van een schrijfriet, een penseel, een veer of een pen. Van de soberste tot de meest geraffineerde, van een eenvoudige aangescherpte rietstengel tot een fraaie gouden pen, bezet met diamanten. Sommigen verkozen de mondelinge overlevering, maar de meesten namen al snel hun toevlucht tot het schrift, om bijvoorbeeld lijsten van goederen op te stellen, wetten vast te leggen, of hun gedachten, mythen of gebeden te bewaren. Allen hadden daarbij hetzelfde doel voor ogen: hun kennis en tradities overdragen aan de volgende generaties. COLLECT verzamelde de mooiste schrijfmaterialen.
David Hockney aan de top
Op de avond van 15 november 2018 werd David Hockney de duurste nog levende kunstenaar op de markt. Tot dan toe stond het record vijf jaar lang op naam van Jeff Koons, met zijn sculptuur Balloon Dog (Orange). Die avond in november werd Hockneys schilderij Portrait of an Artist (Pool with Two Figures) bij Christie’s in New York afgehamerd op $ 80 miljoen ($ 90,3 miljoen, kosten inbegrepen). De 84-jarige Britse kunstenaar is een aparte figuur op de kunstmarkt en in de kunstgeschiedenis.
Tekst: Gilles Bechet
Werken van David Hockney vind je in de meest prestigieuze musea ter wereld. Hij gaat nog lang niet met pensioen en blijft experimenteren met verschillende media. Zo maakt hij nu ook reeksen van tekeningen op zijn iPad en iPod. De verzamelaar die bij Christie’s het recordbod uitbracht, kocht niet alleen een Hockney, maar ook een stuk geschiedenis. In 1972 genoot de in 1937 geboren kunstenaar reeds erkenning. Hij was ook de belichaming van de onbezorgde leefwijze van de Californische jetset, tegen een achtergrond van prachtige stranden en wuivende palmbomen onder een blauwe hemel. Achter dit zorgeloze imago schuilde echter het liefdesverdriet om de breuk met zijn vriend en vroegere leerling Peter Schlesinger, op het schilderij afgebeeld in een roze jas, turend naar een figuur in het zwembad. De perfectionistische Hockney had de eerste versie van dit schilderij gedumpt, al had die hem zes maanden werk gekost, en was van nul af aan herbegonnen, twee weken vóór de opening van zijn tentoonstelling. Hij werkte liefst 18 uur per dag om de nieuwe versie tijdig af te krijgen.
Een miljoen bezoekers
Ook al oogstte David Hockney opvallend snel erkenning als toonaangevende kunstenaar, zijn Portait of an Artist (Pool with Two Figures) ging destijds naar een verzamelaar voor slechts $ 18.000 (rekening houdend met de inflatie zou dat nu zo’n $ 110.000 zijn). De prijzen op de kunstmarkt waren toen nog geen afspiegeling van zijn historische belang. In 1986 ging een eerste werk van hem onder de hamer bij Christie’s. Het ging om The House on Millar Place, een tekening uit 1979, toegewezen voor $ 10.450. Alles veranderde in 2017, met de grote overzichtstentoonstelling in Tate Britain (Londen), die daarna doorreisde naar het Centre Pompidou (Parijs) en het Metropolitan Museum of Art (New York). In totaal lokte die bijna 1 miljoen bezoekers. Ze kreeg ook opvallend veel media-aandacht. “Sinds 2017 zijn dubbel zoveel werken van David Hockney verkocht voor meer dan honderdduizend dollar. Het aantal bieders is gestegen met zo’n 30 %ˮ, aldus Pauline Haon, Associate Director bij Christie’s, gespecialiseerd in de kunst van de 20e en 21e eeuw. Een ander gevolg van die nu sterk toegenomen internationale aandacht is de evolutie van de geografische spreiding van de kopers: “De kopers zijn hoofdzakelijk Amerikanen en Britten, en in mindere mate kopers uit het Midden-Oosten en Azië. Toch telt Christie’s sinds 2017 drie keer meer kopers uit het Midden-Oosten en een derde meer uit Amerika.ˮ In 2020 ging Nichols Canyon, een bijzonder kleurrijk schilderij uit 1980, bij Phillips in New York van de hand voor $ 41.067.500. Op dit werk is de canyon te zien voor zijn woning, in Los Angeles. Met dit schilderij keerde Hockney terug naar het figuratieve, na zich jaren te hebben beziggehouden met fotografie. “Hockney geniet tegenwoordig internationale belangstelling, wat deels te verklaren is door zijn schilderijen. De toets en de levendige kleuren van Nichols Canyon getuigen van de sterke invloed van het fauvisme, dat het Europese publiek aanspreekt. Er is ook de invloed van de Chinese landschapsschilderkunst, die dan weer een Aziatisch publiek aanspreekt. Het licht waarin het werk baadt, is typerend voor Californië, waar Amerikaanse verzamelaars niet ongevoelig voor zijnˮ, verduidelijkt Jean-Paul Engelen, Deputy Chairman en Worldwide Co-Head bij Phillips, gespecialiseerd in de 20e-eeuwse en hedendaagse schilderkunst.
Nieuwe rijken
Door die groeiende bekendheid is meteen ook het profiel van de kopers veranderd. De historische verzamelaars, die altijd al geboeid waren door Hockney, krijgen nu het gezelschap van personen die op zoek zijn naar een bekend werk van hem. “Vorig jaar zagen we een verrassend groot aantal nieuwe kopers en verzamelaars arriveren. Er zijn ook zeer veel nieuwe rijken, belust op een werk dat hen raakt en een plaats heeft in de geschiedenisˮ, aldus Pauline Haon. Sinds hij in de vroege jaren zestig begon te schilderen en tekenen, is David Hockney nooit gestopt met innoveren. Hij beproefde uiteenlopende technieken om de ruimte te vatten en het driedimensionale ervan over te brengen op een tweedimensionaal object, zoals een doek of een blad papier. Aan het begin van zijn carrière had hij de ruimte gefragmenteerd in polaroid-mozaïeken. Daarna kwamen de video-installaties. “Een foto is altijd vlakˮ, luidde zijn uitleg in een BBC-interview in 2012. “Zelfs wanneer je die uitvergroot, blijft hij vlak.ˮ Vandaar dat hij datzelfde jaar door het Engelse platteland reisde met een jeep, voorzien van negen HD-camera’s, om daarmee simultaan uit lichtjes verschillende gezichtshoeken te kunnen filmen. Het resultaat daarvan werd uiteindelijk vertoond op een ‘muur’ van schermen. De Britse kunstenaar is altijd al een non-conformist geweest. Vanaf de jaren 2010 ontwikkelde hij een heel eigen techniek om te tekenen op een digitaal scherm. Het is puur vingerwerk: met zijn duim bedient hij zijn iPhone, en met de wijsvinger zijn iPad. Het gaat om multipels, gecreëerd in reeksen van 25 of 35 exemplaren. Aanvankelijk werden die aan de man gebracht via galeries, zoals Galerie Lelong & Co, in Parijs, die er op de beurs Art Brussels al verschillende keren enkele van te koop aanbood. Al snel kon je ze ook in veilingzalen op de kop tikken.
Trouw aan zijn artistieke visie
Gezien de omvang van zijn productie hoeft het niet te verbazen dat het aanbod van werken van David Hockney op de markt ruim en gevarieerd is. Dat gaat dan van digitale of papieren edities, schilderijen op doek tot tekeningen en aquarellen, voor prijzen gaande van $ 900 voor een exemplaar van een editie, tot een veilingrecord van $ 90 miljoen. Aangezien de markt dol is op records, heeft het record behaald met het dubbelportret aan een zwembad de belangstelling nog vergroot. “Dat heeft zijn marktwaarde zeker doen toenemen. Een nieuw recordbedrag heeft vaak een rechtstreekse invloed op de verkoop van een kunstenaarˮ, bevestigt Pauline Haon. Als eeuwige rebel, wars van conventies, is David Hockney altijd trouw gebleven aan zijn artistieke visie en aan het figuratieve, zelfs toen de abstractie, het minimalisme en andere bewegingen toonaangevend waren in de tweede helft van de 20e eeuw. “Wanneer hij rustig in zijn hoekje zat te werken, keek de kunstwereld de andere kant op. Nu het figuratieve echter weer volop van de partij is, zie je hoe groot zijn invloed op tal van jonge kunstenaars is, groter dan zijn historische belang. David Hockney genoot al vrij snel erkenning, sinds werk van hem te zien was in de Royal Academy, maar de erkenning die hij nu geniet, is zo breed dat die alleen maar blijvend kan zijn op de markt, en wellicht zelfs nog zal toenemenˮ, besluit Jean-Paul Engelen.
Bezoeken
David Hockney: werken uit de Tate Collectie, 1954-2017
David Hockney: de komst van de lente, Normandië 2020
Bozar
Ravensteinstraat 23
Brussel
www.bozar.be
08-10 t/m 22-01-2022
De Koreaanse cultuur is van oudsher gelaagd, en was lange tijd streng hiërarchisch. Afkomst bepaalde wat je plaats was. De sociale ladder opklimmen was vrijwel onmogelijk. Aan de hand van keramiek toonde de elite – de yangban – haar normen en waarden. Juist deze objecten zijn goed bewaard gebleven en vandaag vertellen ze ons over de geschiedenis van Korea.
Elk nummer gaat COLLECT op bezoek in het atelier bij een kunstenaar. Deze keer bij
beeldhouwer, collagist en graficus Harald Vlugt (°1957). Een gesprek over een rijk verleden en een spannende toekomst. “Ik vind het fijn om niet op eieren te hoeven
lopen en iedereen voor rotte vis te kunnen uitschelden om het vervolgens wel te kunnen waarmaken.”
De Colombiaanse kunstenaar Fernando Botero staat wereldwijd bekend om zijn figuren met weelderige vormen. Zijn oeuvre is het resultaat van een heel eigen visie, waaraan hij meer dan zeventig jaar geleden de grondslag legde. Straks houdt het BAM, in Bergen, als eerste Belgische museum een overzichtstentoonstelling van zijn werk. COLLECT had een exclusief gesprek met de kunstenaar, dat meteen ook de stereotiepe opvattingen over zijn oeuvre naar de prullenmand verwijst.
Een kleine tien jaar na de grote overzichtstentoonstelling in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel is het hoog tijd klaarheid te scheppen wat betreft de authenticiteit van nogal wat stukken die worden toegeschreven aan de Belgische meubelontwerper en interieurarchitect Jules Wabbes. Marie Ferran-Wabbes, een kunsthistorica die een erkende specialiste van haar vaders œuvre is en de enige die tegenwoordig gemachtigd is echtheidscertificaten uit te reiken, betreurt het dat “veel Belgische, en met name Brusselse veilingzalen nog altijd tal van aan Wabbes toegeschreven objecten te koop aanbieden, terwijl men ze hooguit kan bestempelen als zijnde in de stijl van Wabbes. Vaak gaat het om flagrante namaak of meubelen die men zelf in elkaar heeft geknutseld met behulp van originele onderdelen.”
COLLECT sprak met kunsthandelaar en -adviseur Jop Ubben, ‘Mister Christie’s’, over wie cruciaal is geweest in zijn carrière. Wie waren de sleutelpersonen die blijvend indrukken nalieten op zijn leven? Als ik allemaal grote namen uit de kunstgeschiedenis op een diner zou mogen uitnodigen, dan zou Whistler naast me zitten.”
De doeken met de scheuren kent vrijwel iedereen. Maar toen Lucio Fontana (1899-1968) zijn zaalvullende installaties, ‘Ambienti spaziali’, begon te maken, veranderde hij de kunst voor altijd. Design Museum Den Bosch zorgt ervoor dat die baanbrekende ruimtes voor het eerst sinds 1967 opnieuw te zien zijn in Nederland. Curator Colin Huizing legt uit hoe Fontana ons een extra dimensie schonk.
Kunstenaar Suzette Bousema en Diane van der Marel van MiaP hebben stevige wandelschoenen aan en stappen omhoog op een glooiende beukenlaan van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, onderweg pratend over enorme afdrukken van foto’s van ondergrondse schimmels op grote vlaggendoeken. Gedurende onze wandeling door de Kaapse Bossen vlakbij Doorn wandelen we langs deze kunstwerken. Wat is de waarde
van deze kunst?
